MENÜ
Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmalarında Temel Kuram ve Kavramlar (Key Theories and Concepts in Gender and Women’s Studies)
Bu ders, ileri düzeyde toplumsal cinsiyet çalışmalarına giriş niteliğindedir. Ders kapsamında, güncel toplumsal cinsiyet çalışmalarında yer alan temel teorik ve kavramsal okumalar yapılacaktır. Bu okumaları temel alan derste, teorik ve kavramsal tartışmalar, teori ve pratikler arasındaki ilişkileri, güç ilişkilerinin performatif boyutlarını ve bilgi üretiminin politikasını incelemek ve anlatmak amacıyla kullanılacaktır. Ders kapsamında bu belli başlı yaklaşımlar kesişimsel bir perspektiften incelenecek ve kullanılan teoriler yoluyla, toplumsal cinsiyetin ırk, uyruk, engellilik durumu ve/veya dini inanç gibi farklı kategoriler ile nasıl ve ne şekilde kesiştiği değerlendirilecektir.
Toplumsal Cinsiyet Çalışmalarında Güncel Tartışmalar (Contemporary Discussions in Gender Studies)
Bu ders, toplumsal cinsiyet çalışmaları alanında bugün öne çıkan tartışmaları seminerler ve farklı disiplinlerden seçilen okumalar yoluyla ele alacaktır. Beden ve bedenleşme; kuir kuram; kesişimsellik; performatif kuram ve kimlik; maddi kültür; ekofeminizm; küreselleşme; mobilite ve göç; toplumsal cinsiyet kimlikleri ve devlet; transnasyonalizm (ulusötesicilik) gibi konular dersin toplumsal cinsiyetle ilişkilendirerek odaklanacağı başlıkları oluşturacaktır.
Erkeklik Çalışmaları (Masculinity Studies)
Erkeklik çalışmaları kapsamındaki kuramların incelenmesiyle başlayacak olan ders, öncelikle R.W. Connell’ın “çoklu erkeklikler” üzerine ve Bosson ve Vandello’nun “kırılgan erkeklik” üzerine olan kuramsal çalışmalarından yararlanacaktır. Bu çerçevede erkekliklerin, cinsiyet, sınıf, ırk ve uyruk gibi yapısal kategoriler ile nasıl kesiştiğini inceleyecek olan ders, hegemonik ve antihegemonik erkekliklerin analiz edilmesine odaklanacaktır. Erkeklerin ve erkekliklerin pek çok farklı kültürel ve tarihsel bağlamda toplumsal olarak inşa edilmesi, eleştirel ve disiplinlerarası bir bakış açısından incelenecektir.
Toplumsal Cinsiyet, Bilim ve Teknoloji (Gender, Science and Technology)
Bu ders, toplumsal cinsiyete yönelik bir farkındalığın, bilim ve teknoloji alanlarında ne gibi yeni sorular sorulabilmesine, bilime ve teknolojiye yönelik hangi yeni bakış açıları oluşturulabilmesine katkı sunabileceğini tartışmayı amaçlamaktadır. Bilim nedir? Bilim dünyasına kimler katılabilir? Doğa, kültür ve bilim arasındaki ilişki toplumsal cinsiyet perspektifinden nasıl yorumlanabilir? gibi sorular dersin odağındaki temel tartışmaları oluşturacaktır.
Toplumsal Cinsiyet ve Hukuk: Teoriler ve Metodolojiler (Gender and Law: Theories and Methodologies)
Bu dersin amacı, öğrencilerin feminist hukuk teorisi ile cinsiyet ve cinsellik çalışmaları ve hukuk alanındaki farklı teori ve metodolojik tartışmaların bilgisini edinmelerini sağlamaktır. Bu çerçevede, politik mücadeleler ile teorik çalışmalar arasındaki ilişki, bu ilişkinin oluşturduğu kavramsal alan, tarihsel süreçte ileri sürülen politik talepler ve bu taleplerin hukuki düzenlemeler ve hukuk alanındaki yansımaları incelenecektir. Ardından feminist hukuk çalışmaları içinde oluşturulan metodolojiler ele alınacak, geliştirilen metot ve tekniklerin uygulanması yoluyla hukukun toplumsal cinsiyet ile ilişkilenme biçimleri sorgulanacaktır.
Toplumsal Cinsiyet ve Görsel Kültür (Gender and Visual Culture)
Bu disiplinlerarası ders, görselliğin çatışan bir dünyada, cinsiyet ve cinsellik hakkındaki görüşümüzü şekillendirmede ideolojinin ve kültürün rolünü araştıracaktır. Çeşitli medyalara (fotoğraf, video, görsel ve işitsel sanatlar, performans, sinema, televizyon, dijital teknolojiler, vb) baktığımızda, emperyal kültürün, ötekinin ve “yabancı” coğrafyaların çağdaş temsilleri üzerinde uzun bir gölge oluşturduğunu öne süreceğiz. Dersin amacı, “görmek inanmaktır” ve “görüntüler yalan söylemez” gibi basit ama köklü inançların yapılarını bozuma uğratarak “erkek-kadın” ve “vahşi-medeni” gibi belirgin ikiliklerin ötesine geçebilmektir.
Toplumsal Cinsiyet ve Performatif Kuram (Gender and Performance)
Toplumsal cinsiyeti, performans ve performativite katmanları arasında araştıracak bu ders öznelliğin, kişisele olan farkını, toplumsal ve bireysel açılardan ele alacaktır. Toplumsal cinsiyet konularının temsilinde ve incelenmesinde performans öncelikli bir araçtır. Sadece medyada değil gündelik yaşamın içerisinde de kadın ve erkek tasvirlerinde son derece güçlü rol oynayan toplumsal cinsiyet tabanlı algılar ve beklentiler ince elenip sık dokunarak incelenmelidir. Derste kadın ve erkek imgelemlerinin, izleyiciye rol modeli olarak servis edilmesinin ötesine geçebilecek tertibatlar oluşturan muhtelif yazarların, sanatçıların ve kuramcıların metinleriyle öznel bakış açımızı şekillendireceğiz.
Toplumsal Cinsiyet ve Çağdaş Sanat (Gender and Contemporary Art)
Bu dersin amacı öğrencilere çağdaş sanat pratiklerinde toplumsal cinsiyet meselesini odağa alan sanatçıları seçili metinler eşliğinde tanıtmaktır. Eleştirel düşünme yetilerini de geliştirecekleri bu derste öğrenciler, açıkça söylenmiş ya da söylenmemiş ile görünür ya da görünmez olanı çeşitli sanat eserleri ile tarihsel ve kuramsal metinler aracılığıyla inceleyeceklerdir. Ders, toplumsal cinsiyet temellerini oluşturan ataerki ve ideolojiye özellikle kadınlığın ve erkekliğin toplumdaki inşasının varoluş ya da yokoluş söylemlerini çağdaş sanat pratikleri perspektifinden irdeleyecektir.
Mekânın Cinsiyeti (Gender of Space)
Bu ders, öğrencileri toplumsal cinsiyet çalışmaları alanında mekâna odaklanan kuramsal çerçevelerle tanıştırmayı hedeflemektedir. Burada ‘mekân’dan kastedilen sadece gündelik yaşam tecrübelerimizi şekillendiren konut mekânları ve farklı ölçeklerdeki kentsel mekânlar gibi fiziksel/gerçek mekânlar değil, aynı zamanda mimari metin ve temsil biçimleri yoluyla, ya da edebi yazılar ve film gibi farklı ortamlarda yaratılan imgesel mekânlardır. Antropoloji, sosyoloji, mimarlık, maddi kültür çalışmaları ve özellikle feminist coğrafya gibi farklı alanlardan seçilen güncel metinlerin okunması ve tartışılmasına dayanan ders, öğrencilerin cinsiyet rolleri ve toplumsal cinsiyete dair normatif kurgular ile ‘mekân’ ve ‘yer’e dair kavramsallaştırmalar, gündelik yaşam mekânlarının kurulma ve kullanım biçimleri ve mekâna/yere bağlı aidiyet ve kimlik kurguları arasındaki karşılıklı ilişkileri çözümleyebilmelerine, ve bu yolla özel/kamusal, yerel/global, ev/iş, dişil/eril, beden/akıl gibi ikili karşıtlıklara dayanan yerleşik kurguları sorgulamalarına olanak verecek eleştirel düşünce altyapısını oluşturabilmelerine katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. Ders, aynı zamanda, feminist araştırma yöntemleriyle farklı mekânlar ve yerler üzerine araştırma yapmanın epistemolojik temellerini ve araçlarını tartışmayı hedeflemektedir.
Kadın ve Kent (Women and the City)
Toplumsal cinsiyet ile kentsel mekânların üretilmesi, temsil edilmesi ve deneyimlenmesi arasındaki karşılıklı ilişkilere odaklanan bu dersin ilk bölümü kuramsal okumalar ve ‘kadın ve kent’ üzerine farklı bağlamlarda gerçekleştirilmiş saha çalışmaları üzerine tartışmalar yoluyla örgütlenmiştir. Dersin ikinci bölümünde ise kent yoksulluğu, barınma hakkı ve evsizlik, kamusal mekânda görünürlük ve özgürlük, aktivizm, çocuk bakım mekânları gibi temalar üzerinden tasarlanan, öğrencilerle birlikte gerçekleştirilecek küçük ölçekli araştırma projeleri yardımıyla kadının kentle ilişkisini çözümlemek hedeflenmektedir. İstanbul’a odaklanacak bu projeler, merkeze kadını yerleştirmekle birlikte, toplumsal cinsiyet, sınıf, etnik kimlik ve diğer toplumsal kimliklerin kesişimselliğinin, mekânı, kentsel politikayı ve kentteki deneyimleri etkilemedeki rolünü de tartışmayı amaçlamaktadır.
Toplumsal Cinsiyet ve Göç (Gender and Migration)
Küreselleşmeyle birlikte dünyada yaşanmakta olan en önemli toplumsal olgulardan biri haline gelen göç, bugün artık sosyal bilimlerin merkezine de yerleşmiş, ‘göç’ kavramı daha önce kendi başına bir uzmanlık alanı sayılan ‘göç çalışmaları’ alanının sınırlarından çıkıp bugünün toplumlarının anlaşılmasında önemli bir anahtar kelime haline gelmiştir. Bu süreçte yalnızca ulus-devletlerin sınırları içinde ve arasında olmak üzere ‘iç göçler’ ve ‘dış göçler’ olarak adlandırılan klasik göç kategorileri ve göç eden insan topluluklarının yaşadıkları toplumlardan ve kültürlerden kopup zamanla yeni yerleştikleri coğrafyaların kültürel iklimine uyum sağlayacakları varsayımı yerle bir olmamış, mekân, insan, kültür ve kimlik ilişkisine dair yerleşik kavram ve paradigmaların sorgulandığı yeni bir kuramsal alan da oluşmuştur.
Bu ders, bu alanda sayısı hızla artan toplumsal cinsiyet çalışmalarına odaklanmakta, göç süreçleri ve deneyimleriyle toplumsal cinsiyet arasındaki karmaşık ilişkileri farklı mekansal ölçekler üzerinden sorgulamayı hedeflemektedir. Dersin ilk bölümünde, göç ve toplumsal cinsiyet ilişkisi üzerinden yapılan tanımlar ve göç ve yerleşim politikalarını da etkileyen normlar; göçle birlikte cinsiyet rol ve kimliklerinin müzakere edilme süreçleri; cinsiyete dayalı sosyalleşme pratikleri ve dayanışma ağlarının oluşumu ve dönüşümü gibi olgular, farklı disiplinlerden seçilen metinler yardımıyla, diaspora, ulus-devlet, kent, mahalle, konut ve ‘ev’ ölçeklerine referansla tartışılacaktır. İkinci bölümde ise, göç ve toplumsal cinsiyet ilişkisi üzerine gerçekleştirilen mekansal araştırmalardaki güncel yöntemlere odaklanılarak, tanıklıklar, kişisel hikayeler ve öznel yorumlar üzerinden farklı göç süreçleri, toplumsal cinsiyet dinamikleri ve mekan arasındaki ilişkileri çözümlemeye yönelik çalışmaların nasıl kurgulanıp yönetileceği üzerine bir altyapının kurulması amaçlanmaktadır.
Feminizmin Tarihi (Histories of Feminism)
Bu ders, emperyalizm, sömürgecilik, milliyetçilik ve modernite olgularına odaklanarak öğrencileri 19. yüzyıldan günümüze feminist düşünceyi biçimlendirip dönüştüren kuram, söylem ve akımlarla tanıştırmayı hedeflemektedir. Farklı coğrafi ve tarihsel bağlamlardan edebi metinler, eleştirel denemeler ve tarih-yazı incelemeleriyle desteklenen ders, Türkiye’de feminist düşüncenin oluşumu ve gelişimini de yerel ve küresel bağlama referansla inceleyip yorumlamayı amaçlamaktadır.
Modern Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet ve Kadın (Gender and Woman in Modern Turkey)
Bu ders, Modern Türkiye tarihinin farklı dönemlerindeki toplumsal cinsiyete yönelik kurguları ve siyasal uygulamaları ulusal kimlik, vatandaşlık, etnisite ve azınlık gibi kavramlarla ilişkilendirilerek ve tarihsel, sosyolojik ve siyasi bağlamlara referansla tartışmayı amaçlamaktadır. Ders, aynı zamanda, tarih yazımındaki cinsiyetçiliği açığa çıkararak “tarihin görünmez öznesi” olan kadına odaklanan yeni bir tarih yazımının yöntem ve araçlarını incelemeyi hedeflemektedir.
Feminist İktisat (Feminist Economics)
Bu ders ana akım iktisat teorileri ve neo-klasik ekonomi anlayışlarının değerlendirmesinin yanı sıra eleştirel iktisat kuramı yaklaşımını ele almaktadır. Sermaye ve emek/işgücü piyasalarına feminist iktisat yaklaşımlarının geliştirdiği toplumsal cinsiyet ve kadın odaklı bakış açısının ve karşılıksız emek, görünmeyen artı değer, yeniden üretim gibi kavramların incelenmesi hedeflenmektedir. Derste, üretim, tüketim, refah paylaşımı ve kaynak dağıtımı süreçlerinde kadının iktisadi durumu işlenmektedir. Bununla birlikte uluslararası ekonomik krizler karşısında kadın ve kadın yoksulluğu, küresel iktisat politikaları ve uluslararası ekonomik örgütler, kalkınma ve kadın istihdamının artırılması gibi konular da ele alınmaktadır.
Toplumsal Cinsiyet, Kültür ve Temsil (Issues in Gender, Culture and Representation)
Bu ders, temsil teorileri ekseninde toplumsal cinsiyetin kültürel metinler ve eserlerde nasıl temsil edildiğine dair güncel tartışmaları ve bakış açılarını içermektedir. Toplumsal cinsiyet ve temsil meselesini ele alırken kültürel yapılar içinde özellikle medyaya odaklanacak olan bu ders, medyada toplumsal cinsiyet temsillerine ve toplumsal cinsiyet kalıplarının medya aracılığıyla yeniden üretimini incelemeye yöneliktir. Toplumsal cinsiyetin (kadınlık ve erkekliğin) doğuştan gelen ve değişemez bir olgu değil sosyal bir yapılanma olduğu savından yola çıkılarak, ders içeriği aracılığıyla, çeşitli medya metinlerinin eleştirel bakış açısıyla incelenmesi ve sorunsallaştırılması hedeflenmektedir. Bunun yanı sıra medyanın hegemonik toplumsal cinsiyet söylemlerinin üretim-yaygınlaştırma-yeniden üretim süreçleri üzerindeki etkisi de incelemeye tabi tutulacaktır. Dersin okumaları çağdaş feminist medya ve kültür çalışmalarına ek olarak akademik feminizm literatüründen önemli metinleri de kapsamaktadır.
Toplumsal Cinsiyet ve Siyaset (Gender and Politics)
Bu ders, toplumsal cinsiyet kavramını ve toplumsal cinsiyet ile siyasetin kesiştiği alanları tanıtacaktır. Ders kapsamında toplumsal cinsiyet kavramının siyasi bir kavram olması ve siyasileştirilmesinin yanı sıra toplumsal cinsiyetin pek çok farklı siyasi konuyu etkileme biçimleri tartışılacaktır. Toplumsal cinsiyet, cinsellik ve toplumsal kontrol (toplumun beden üzerindeki kontrol gücü ve bedenlerimizi nasıl kullanacağımızı düzenlemesi) konuları üzerinde durulacaktır. Toplumsal cinsiyet, siyaset kapsamında hem temsiliyet hem de özellikle kadınların siyasetteki temsili konularında uzun zamandır öne çıkan bir konu olmuştur. Belirtilen konulara ek olarak, çeşitli yasal yaklaşımlar ve bu yaklaşımların toplumsal cinsiyeti nasıl göz önünde bulundurduğu veya bulundurmadığı incelenecektir. Ele alınacak başlıca temalar arasında beden siyaseti bulunmaktadır; ne tür bedenlerin veya hareketlerin cinsel ve “normal” olarak değerlendirildiği tartışılacaktır. Bu konu, özellikle kesişimsel bir yaklaşım ve ırk ve engeli olmayan bireyler konuları kapsamında önem taşımaktadır. Ardından cinsiyet ve sosyal medya konusuna geçilecek ve teknolojinin flört ve ilişkilere olan etkileri incelenecektir. Flört, tutku ve “takılmak” temalarının yanı sıra flört ve “takılma kültürü” konularındaki güncel gerçeklikler tartışılacaktır. Bu çerçevede, toplumsal cinsiyet, ırk, cinsellik, sınıf ve dini inancın tüm bu konuları ne şekillerde etkilediği ve beden özelinde nelerin kabul edilebilir olduğu tartışılacaktır.